Net als het ovarium hebben de testes twee functies:
- productie van gameten;
- synthese van voortplantingshormonen.
De mannelijke voortplantingshormonen worden in het interstitium gevormd, in de zogenaamde Leydigcellen. De gameten worden in de tubuli seminiferi gevormd, waar zich ook de Sertolicellen bevinden. Deze hebben niet alleen een opslagfunctie met betrekking tot de spermacellen, maar kunnen ook inhibine vormen en androgene hormonen omzetten in oestrogenen. De stimulering van de Leydig- en Sertolicellen vindt plaats door gonadotrope hormonen (LH, FSH en prolactine), die worden afgegeven door de adenohypofyse. Deze hormonen worden pulsatiel afgegeven. Via een negatieve feedback regelen de androgene hormonen de LH-afgifte door de hypofyse. Op soortgelijke wijze remmen oestrogenen en inhibine de FSH-secretie door de hypofyse. Androgenen zijn steroïdhormonen, testosteron en androstaandion zijn onder fysiologische omstandigheden de belangrijkste. Naast de testes worden ze ook in geringere hoeveelheden gevormd in de bijnierschors. Testosteron veroorzaakt de ontwikkeling van mannelijke geslachtsorganen en speelt een rol bij de spermatogenese. Ook heeft testosteron een anabole werking (verhoogt de eiwitsynthese).
Indicaties: Ondervangen van uitvalsverschijnselen (castraten, hypofunctie van de testis). Androgenen met een overwegend anabole werking worden gebruikt bij cachexie, spierzwakte en non-regeneratieve anemie. De toepassing aan landbouwhuisdieren is in de EU verboden.
Bijwerkingen: Bij vrouwelijke dieren virilisatie, hypercalciëmie, oedeem, ontwikkeling van de mannelijke genitaliën, versnelde ossificatie van het skelet die resulteert in een geringe lengtegroei. Bij de mens en andere zoogdieren hebben androgenen ook invloed op de afbraak van andere geneesmiddelen in de lever. Zo verlengt testosteron onder andere de halfwaardetijd van sulfadimidine bij de geit met een factor 5. Ook trimethoprim wordt onder invloed van deze stoffen vertraagd oxidatief omgezet.
Toediening: Toediening geschiedt intramusculair of als implantaat. Sommige androgenen (zoals methyltestosteron) kunnen oraal worden toegediend, behalve bij herkauwers.
Contra-indicaties: Prostaatcarcinoom, leverstoornissen.
Voor mogelijk geregistreerde beschikbare middelen, klik hier. |